Geef professionals eigenaarschap terug

Verregaande systeemdwang verwijdert de menselijke maat uit organisaties. De Baak helpt leidinggevenden om menselijk te blijven, door naar het individu te kijken en niet louter te sturen op getallen. Intern is het zaak het vertrouwen in professionals te herstellen. ‘Door protocollen mogen professionals allerlei zaken niet meer, maar ze verstaan hun vak heus wel. Laat ze dat dan ook uitvoeren!’

Steeds meer achter de computer om gegevens in te vullen, nauwelijks meer tijd voor persoonlijke aandacht of gewoon een praatje: het zal een herkenbaar beeld zijn voor veel mensen in het publieke domein. ‘Het systeem verwacht dat je zakelijk bent, altijd to the point, want tijd is geld,’ zegt Jules Koster, innovatiedirecteur bij De Baak, trainingsinstituut voor persoonlijk leiderschap. ‘Die verregaande systeemdwang, die voortkomt uit kostenefficiëntie en puur bedrijfsmatig denken, zorgt ervoor dat de vriendelijkheid, de betrokkenheid, de menselijke maat, langzamerhand verdwijnt uit organisaties.’

Gebrek aan eigenaarschap
Neem de zorg, zegt Koster. ‘Alle handelingen die je maar kunt bedenken zijn gegoten in protocollen. Die protocollen zijn leidend, er is volledig uitgeschreven wat een zorgmedewerker wel en niet mag doen. Die protocollisering zie je overal in het publieke domein, en die leidt ertoe dat mensen in toenemende mate binnen de lijntjes kleuren. Efficiëntie is alles, persoonlijk maatwerk is er niet meer bij.’

De onderliggende basis van het sturen op efficiëntie is wantrouwen, meent Koster. Uit angst voor fouten of inefficiënt (dus duurder) werk mogen professionals allerlei zaken niet meer zelf beslissen. ‘Een groot deel van hun werktijd brengen professionals ook nog door achter de computer, zodat alle gegevens kloppen. Terwijl professionals hun vak goed verstaan! Daar hebben ze voor gestudeerd, voor geleerd, ervaring opgedaan. Maar de systeemwereld zegt: ho eens even, je moet de protocollen, richtlijnen en kaders volgen. Dat leidt tot afname aan eigenaarschap.’

Van slim naar wijs leiderschap
Aan leidinggevenden de taak om dit eigenaarschap terug te geven aan de professionals. ‘Als manager draait niet alles om jou,’ zegt Koster. ‘Je hoeft niet voorop te lopen, je moet het leiderschap juist verdelen. Een strenge hiërarchie is ook een uiting van wantrouwen.’

Met de LRO-training (Leiderschap, Reflectie en Ontwikkeling) laat De Baak managers uit het publieke domein reflecteren op hun eigen rol. Koster: ‘De manier waarop managers besluiten nemen, is dat niets meer dan een blinde uitkomst van de dans der macht? Of is het de uitkomst van een volwassen leiderschapsdialoog? Wij helpen managers vreedzaam met elkaar te vechten, de plek der moeite op te zoeken. We geven ze inzicht in zichzelf, in leiderschapsprocessen en leren ze de talenten van hun mensen te herkennen en te ontwikkelen’

‘Managers zijn opgeleid in kostenlogica en efficiëntie,’ vervolgt Koster. ‘Maar zo’n smart bedrijfsvoering is niet altijd wijs. Een leidinggevende moet altijd menselijk blijven. Stuur niet op getallen, maar zoek het verhaal achter dat ene individu. De systemen zien alleen het gemiddelde, maar jij en ik lijken daar nooit op, en al die anderen ook niet. Als je dat doorkrijgt, kun je de menselijke maat terugbrengen in je organisatie.’