Interview met Johan van den Berg, plaatsvervangend directeur FEZ en Hoofd afdeling Begroting en Concern Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Hij nam deel aan het <a href="/sitecore/service/notfound.aspx?item=web%3a%7b3B3EE929-1D0E-4182-B2C8-785198CF3656%7d%40nl-NL">Baak Strategie Programma.</a>
Tips van Johan:
- Leidinggeven: soms is de kortste route niet altijd de beste route
- Niet alles loopt meer via jouw bureau, dat is een illusie
- Leidinggeven anno nu ligt meer in het geven van vertrouwen, begeleiden en opleiden
- Denk meer als team dan als leidinggevende. Je hoeft niet alwetend te zijn
Je bent al bijna twintig jaar leidinggevende. Wat vind je zo aantrekkelijk aan het geven van leiding?
"Ik vind het erg leuk om te creëren, om projecten op te pakken en doelen te realiseren. En vooral om met mensen te werken! Gezamenlijk tot een goed advies komen of een goed rapport afleveren geeft energie. Hoe krijg ik anderen mee? Hoe komen we tot de juiste beslissing? Ik hecht veel waarde aan samenwerken. Met een kleine groep professionals om de tafel zitten en met elkaar van gedachten wisselen. Letterlijk met elkaar in gesprek gaan, in plaats van e-mails versturen van achter je bureau. Zorgen dat het vertrekpunt duidelijk is (‘begin with the end in mind’) en er binnen de discussie ruimte is voor eigen inbreng en creativiteit. Goed luisteren en scherp krijgen wat de overeenkomsten en de verschillen zijn. Soms is de kortste route niet altijd de beste route, dat moet je kunnen inschatten. Bepalen welke insteek de meest logische is en naar het beste advies leidt. Samen op weg naar het doel. In de samenwerking op weg naar het doel zit de meerwaarde."
Welke kwaliteiten heeft een leider nodig?
"Mensenkennis! Je moet van mensen houden, dat is een voorwaarde. Je moet in staat zijn om mensen en situaties te kunnen duiden. Kijk naar de mens: hoe zit iemand erbij, wat is zijn gemoedstoestand, zijn behoefte? Hoe maak je iemand nieuwsgierig, hoe krijg je een groep in beweging? Als leidinggevende kun je de persoonlijke ontwikkeling van je medewerkers actief sturen. Je kunt ze meenemen en stimuleren, niet alleen bij het bereiken van doelen maar ook bij het bepalen ervan. Ik geef mensen graag de ruimte en het vertrouwen om zelf het initiatief te nemen en zelf dingen te ontdekken. Eigen verantwoordelijkheid, dat heb ik vroeger ook gekregen en dat vond ik prettig. Zo kon ik mijn blik verbreden, verdieping zoeken en het vak leren van mijn leermeesters. Zonder dat je er alleen voor staat, want het is belangrijk dat je steun ervaart."
Wat zijn tegenwoordig de uitdagingen op het gebied van leiderschap?
"Veel mensen zijn minder gevoelig voor hiërarchie en een stuk mondiger dan een tiental jaar geleden. Ze willen en nemen meer verantwoordelijkheid en zijn meer ‘aangesloten’. Ik vind dat leuk. De wereld is veel complexer geworden en vraagt een bepaalde snelheid van communiceren, waarbij je op een andere manier ‘in control’ bent. Vertrouwen geven en krijgen is nóg belangrijker. En noodzakelijk: niet alles loopt meer via jouw bureau, dat is een illusie. Vertrouwen moet vanzelfsprekend zijn. Als dat goed zit, dan kun je er op vertrouwen dat iets wordt afgehandeld of bij twijfel of problemen aan jou wordt voorgelegd. Het uitgangspunt is dat je erop vertrouwt dat elk besluit goed is, en dat je betrokken wordt bij een afweging als dat nodig is. Er ontstaan dan gesprekken over zaken die lastig zijn, maar die er echt toe doen en er wordt meteen een beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid. Men leert om zelf besluiten te nemen, om meer moeite te doen om zelf iets af te handelen en dat is meteen weer een mooie boost voor persoonlijke ontwikkeling. Leidinggeven anno nu ligt meer in het geven van vertrouwen, begeleiden en opleiden."
Welke tips heb jij voor leidinggevenden?
"Zoals ik al eerder zei, geloof ik in vertrouwen. Vertrouw erop dat de dingen die echt belangrijk zijn naar je toekomen. Gééf vertrouwen en je krijgt het! Denk ook meer als team dan als leidinggevende. Je hoeft niet alwetend te zijn, al is inhoudelijke kennis van zaken wel belangrijk om een serieuze gesprekspartner te zijn. Maak gebruik van de gezamenlijke (denk)kracht van je team. Dan beschik je over een grotere variatie aan mogelijke oplossingen en dat maakt een stuk flexibeler. Wees ook niet bang om een hulpvraag neer te leggen. Ingewikkelde zaken en kwesties die je raken leg dat op tafel en deel die met anderen."
Waarom heb je het Baak Strategie Programma gevolgd?
"Ik wilde mezelf ‘dwingen’ om de automatische piloot los te laten. Er was een concrete casus waar een strategie voor ontwikkeld moest worden. Daar wilde ik heel bewust over nadenken, me onderdompelen in de nieuwste methoden en technieken om een beter en sneller resultaat te boeken. En dat is gelukt! Het is een groot voordeel dat je aan een concrete casus werkt met een groep professionals (de andere deelnemers) die allemaal andere expertises hebben. Je komt als het ware in een snelkookpan terecht. Iedereen werkt aan zijn eigen casus, maar is er ook voor elkaar. Dat geeft een enorme denkkracht die heel stimulerend werkt. De Baak creëert een trainingsetting waarbinnen theorie, professionele begeleiding, praktijk en elementen van persoonlijke ontwikkeling samenkomen."
Door Lizzy de Wilde, in opdracht van de Baak.