De ideeën van Jan Rotmans over de omwenteling
Steeds meer mensen missen warmte, saamhorigheid, barmhartigheid en vertrouwen in hun dagelijkse (werk)leven. Alles lijkt te draaien om geld, rendement en efficiency. Een samenleving waarin systemen en cijfers belangrijker zijn geworden dan mensen.
Deze systemen hebben ons zeker geholpen, stelt hoogleraar Jan Rotmans, maar dat het lijkt dat ze zich nu tegen ons keren. Het systeem veranderen lukt volgens hem niet, omdat wij het systeem zijn geworden. Het vraagt om een transformatieve verandering, iets wat veel ingrijpender, moeilijker en bedreigender is dan ‘gewoon' veranderen. We moeten dan loslaten wat we tot nu toe hebben geleerd en gedacht en gedaan. Van nature doen wij dat liever niet: ons brein is vanuit de evolutionaire ontwikkeling gericht op stabiliteit en continuïteit.
Transformatieve bedrijven
Het Dutch Research Institute For Transitions waaraan Jan Rotmans als hoogleraar is verbonden, constateert dat minder dan 5 procent van de bedrijven behoort tot de categorie van transformatieve bedrijven die nieuwe wegen inslaan. Zij zijn proactief en anticiperen voortdurend op de veranderingen om hen heen.
De nieuwe tijd vraagt om een ander type organisatie: niet verticaal maar horizontaal, niet hiërarchisch maar organisch, en niet log maar wendbaar. Vaak zijn het bedrijven die een tijdje voorop hebben gelopen en heilig geloven in hun verdienmodel, die onvoldoende wendbaar zijn. Het zijn dan ook niet de grootste en slimste bedrijven die overleven, maar de meest wendbare bedrijven.
Voor die organisatorische omwenteling reikt de transitiespecialist op basis van jarenlange ervaring vijf verandersleutels aan: neem de tijd, creëer smal en diep draagvlak, ontwikkel een veranderstrategie, creëer experimenteerruimte en bied mensen een veilige omgeving. Maar een blijvende verandering vraagt om meer.
Wezenlijk veranderen begint bij jezelf
Bij veel organisaties zit wantrouwen diepgeworteld in de cultuur, stelt Jan Rotmans. Maar vertrouwen hebben in anderen kan alleen als je ook op jezelf durft te vertrouwen. Als je wezenlijk wilt veranderen zoek je het niet in regels en procedures, want dan leg je het buiten jezelf neer. Wie wezenlijk wil veranderen, zoekt het in zichzelf.
Een transformatieve verandering in je bedrijf, bereik je alleen door een wezenlijke menselijke omwenteling. In die persoonlijke transformatie staat het overwinnen van angst centraal. Die wezenlijke angst voor verandering is normaal. Er staat veel op het spel: je weet wat je achterlaat, maar niet wat daarvoor in de plaats komt.
Wat veel mensen doen, is om die angst heen gaan. Maar je moet het juist toegeven. Dat lijkt een zwaktebod, maar dat is het niet. Het is veel zwakker als je je angst ontkent. Als je toegeeft kom je volgens Jan Rotmans tot zelfinzicht en krijg je door dat je de angst kunt omzetten naar positieve energie. Daarna kun je ‘werkelijk springen’. Maar op het moment dat je het durft, wordt het helaas niet makkelijker. Het wordt vaak zelfs moeilijker. Want je krijgt dan te maken met weerstand van anderen. Het beste is om daar van te leren genieten. Weerstand is niet negatief. Geen weerstand is geen contact en niets is erger dan genegeerd worden.
Persoonlijke transformatie
Persoonlijke transformatie vraagt moed, lef en leiderschap. En moed is niet de afwezigheid van angst, maar het besef dat iets anders belangrijker is dan angst. De zoektocht naar je innerlijke kompas kost tijd en ruimte, wie wezenlijk wil veranderen, moet eerst geestelijk en lichamelijk tot stilstand komen. Dus je moet tijd maken in deze samenleving waar alles een race tegen de klok lijkt te zijn en iedereen maar doorholt.
De kern is dit: op het moment dat jij niet in verbinding staat met jezelf, doe je niet echt wat je wilt, maar doe je alsof je dat wilt. Maar als je een persoonlijke transitie wil doormaken, dan moet je je innerlijk kompas volgen en gaan doen wat je echt wilt.
Als je jezelf laat zien, met de kennis die je hebt, maar ook met de zwakheden die je nog hebt, dan kun je pas echt verbinding creëren met mensen, en daardoor kan ik ze ook meer in beweging laten komen. Je ziet mensen zoals Laloux zegt, niet alleen van hun rationele en professionele kant, maar geeft ook de emotionele, intuïtieve en spirituele kant een plaats.
Voorbij macht, status en bezit
De oorzaak van de grote maatschappelijke en economische vraagstukken waar wij nu mee geconfronteerd worden, gaat ver terug en ligt ten diepste in onszelf, concludeert Jan Rotmans in zijn meest recente boek ‘ Omwenteling’. Om verder te komen als mens in je persoonlijke transformatie moet je in jezelf graven en verbinding maken met je wezenlijke zelf. Daarvoor moeten we ons eerst los kunnen maken van ons ego dat zich bezighoudt met macht, status en bezit.
Pas dan maken we in onszelf de verbinding tussen hoofd en hart, en ontstaat een gevoel van eenheid. In het realiseren van die verbindingen tussen hoofd en hart ligt de grote uitdaging voor ons allen. Op het moment dat die verbinding tussen hoofd en hart eenmaal tot stand is gekomen, is het proces onomkeerbaar.
Bron: Geinspireerd door het artikel:Jan Rotmans “Oorzaak van grote maatschappelijke en economische vraagstukken ligt ten diepste in onszelf” geschreven door Mischa Verheijden