Wat is eigenaarschap?

Eigenaarschap gaat over durven staan voor wat je doet,  en niet doet. Over het zien van kansen, het nemen van verantwoordelijkheid en het actief bijdragen aan iets dat groter is dan jezelf. In teams waar eigenaarschap voelbaar is, gebeurt iets bijzonders: mensen zijn betrokken, bewegen mee met verandering en maken samen het verschil. Maar hoe stimuleer je dat gedrag? Kun je eigenaarschap aanleren, of zit het in de cultuur? En wat vraagt het van jou, als professional, als collega of als leider?

In dit artikel lees je wat eigenaarschap precies is. Je leest waarom eigenaarschap een belangrijke factor is voor betrokkenheid en groei. We geven je inspirerende voorbeelden van hoe het er in de praktijk uitziet. We gaan in op wat mensen in beweging brengt, wat hen soms tegenhoudt, en hoe je eigenaarschap kunt ontwikkelen binnen teams. Ook krijg je concrete handvatten om zelf meer eigenaarschap te nemen over je werk en je eigen ontwikkeling.

Wat is eigenaarschap?
Verandering van organisatiecultuur
Waarom is eigenaarschap belangrijk?
Eigenaarschap voorbeelden
Wat bepaalt of mensen van gedrag zullen veranderen?
Eigenaarschap ontwikkelen binnen een team
Zelf meer eigenaarschap tonen
Neem eigenaarschap over jouw ontwikkeling en die van je team

Wat is eigenaarschap?

De betekenis van eigenaarschap is het nemen van verantwoordelijkheid voor je acties, keuzes en het resultaat daarvan. Of dat nu gaat om een taak, een project of je persoonlijke ontwikkeling. Letterlijk verwijst eigenaarschap naar het ‘in bezit hebben’ van iets. In de context van werk en leiderschap gaat het om het gevoel dat iets van jou is: je voelt je verbonden met het doel, toont initiatief en handelt proactief, ook als het lastig wordt.

Eigenaarschap betekent dat je niet wacht op instructies, maar zelf ziet wat er nodig is en daarnaar handelt. Je voelt je verantwoordelijk. Niet omdat het moet, maar omdat je er toe wilt doen. Binnen organisaties leidt dit tot meer betrokkenheid, betere samenwerking en een cultuur waarin mensen groeien en bijdragen vanuit intrinsieke motivatie.

Verandering van organisatiecultuur

Eigenaarschap ontstaat niet alleen door individuele inzet of motivatie. De context waarin mensen werken is minstens zo bepalend. Als een organisatie wil dat medewerkers meer eigenaarschap tonen, moet zij ook zelf de voorwaarden scheppen waarin dat gedrag kan ontstaan én worden volgehouden. Dat vraagt om een organisatiecultuur die vertrouwen geeft, ruimte biedt en ontwikkeling mogelijk maakt. Een cultuur die eigenaarschap stimuleert, herken je aan deze kenmerken:

• Vertrouwen in plaats van controle: Mensen krijgen het vertrouwen om zelf keuzes te maken, in plaats van gestuurd te worden op details.
• Ruimte voor eigen invulling in plaats van strakke richtlijnen: Medewerkers mogen binnen duidelijke kaders zelf bepalen hoe ze hun werk aanpakken.
• Veiligheid om te leren en te experimenteren: Fouten maken wordt gezien als onderdeel van het proces, niet als iets waarvoor je wordt afgerekend.
• Zinvol werk bij een zinvolle organisatie: Mensen ervaren betekenis in wat ze doen en zien hoe hun bijdrage ertoe doet.
• Ruimte voor vakmanschap: Er is aandacht voor groei in het vak, en voor het ontwikkelen van vaardigheden en talent.

Waarom is eigenaarschap belangrijk?

Eigenaarschap speelt een sleutelrol in hoe mensen werken, samenwerken en zich ontwikkelen. Wanneer je eigenaarschap neemt, voel je je verantwoordelijk voor het proces én het resultaat. Je wacht niet af, maar komt zelf in beweging. Dat is de essentie van zelfsturing: je ziet wat nodig is en handelt daarnaar. Ook zonder directe aansturing.

Binnen teams en organisaties zorgt eigenaarschap voor meer duidelijkheid en daadkracht. Mensen nemen verantwoordelijkheid voor hun taken, spreken elkaar aan waar nodig en dragen actief bij aan het geheel. Dat versterkt niet alleen de onderlinge samenwerking, maar ook de kwaliteit van het werk.

Voor jou betekent eigenaarschap dat je grip ervaart op je werk en je professionele ontwikkeling. Het zorgt voor meer motivatie en werkgeluk, omdat je werkt vanuit een gevoel van betrokkenheid en invloed. Je voelt dat wat jij doet ertoe doet. 

Voor teams betekent eigenaarschap dat iedereen zich (mede-)eigenaar voelt van het gezamenlijke doel. Er ontstaat een sfeer van vertrouwen, verantwoordelijkheid en initiatief. Juist in een omgeving waar eigenaarschap de norm is, ontstaat ruimte voor groei, innovatie en lange termijn resultaten.

Eigenaarschap voorbeelden

Eigenaarschap wordt pas echt zichtbaar in de manier waarop je je opstelt in het dagelijks werk. Het gaat erom dat je verantwoordelijkheid neemt, initiatief toont en actief bijdraagt aan wat er nodig is. Ook als het spannend of lastig is. Hoe ziet eigenaarschap er bijvoorbeeld in de praktijk uit?

• Je ziet dat een proces slimmer kan en neemt initiatief om het te verbeteren: In plaats van je te blijven frustreren over een onhandige werkwijze, maak je een verbeterplan. Je bespreekt je idee met collega’s, vraagt om feedback en zet samen de eerste stappen. Zo neem je eigenaarschap over de kwaliteit van je werk en het werk van het team.
• Je neemt verantwoordelijkheid als iets niet goed is gegaan: Een opdracht is niet gelopen zoals gepland. In plaats van de schuld buiten jezelf te leggen, reflecteer je op wat er misging. Je bespreekt je inzichten open met het team en doet een voorstel voor een andere aanpak. Dat vraagt moed, maar juist daarin laat je persoonlijk leiderschap en eigenaarschap zien.
• Je geeft als leidinggevende bewust ruimte aan het eigenaarschap van anderen: In plaats van alles zelf te beslissen, betrek je je team bij keuzes. Je delegeert niet alleen taken, maar ook verantwoordelijkheid. Je vertrouwt op het vakmanschap van je collega’s. Creëert daarnaast een veilige omgeving waarin zij kunnen groeien. Zo stimuleer je eigenaarschap bij anderen. Bovendien versterk je de samenwerking.

Wat bepaalt of mensen van gedrag zullen veranderen?

Wil je dat mensen écht eigenaarschap gaan nemen, dan moet er iets veranderen in hun gedrag. Maar gedragsverandering ontstaat niet vanzelf. Het begint bij bewustwording en de bereidheid om anders te denken én te doen. Volgens het model van Fishbein & Ajzen wordt de intentie om gedrag te veranderen beïnvloed door drie psychologische factoren:

• De attitude: Dit gaat over iemands persoonlijke houding ten opzichte van bepaald gedrag. Hoe kijk je aan tegen het nemen van verantwoordelijkheid? Zie je het als kans? Of juist als last? Als mensen eigenaarschap associëren met vertrouwen, invloed en groei, zullen ze eerder bereid zijn dit gedrag te vertonen.
• Subjectieve norm (sociale druk): Mensen zijn sociale wezens. We laten ons, vaak onbewust, leiden door de normen binnen onze omgeving. Als eigenaarschap in een team normaal is. Als collega’s initiatief tonen, elkaar durven aan te spreken en verantwoordelijkheid nemen. Dan is de kans groot dat jij dat ook doet.
• Zelfeffectiviteit (geloof in eigen kunnen): Of je gedrag durft te veranderen, hangt sterk samen met het vertrouwen in jezelf. Denk je dat je de capaciteiten hebt om eigenaarschap te tonen? Voel je je vrij om initiatief te nemen? Het gaat hier niet alleen om feitelijke vaardigheden, maar vooral om de overtuiging: ik kan dit.

Als je binnen je organisatie meer eigenaarschap wilt stimuleren, helpt het om stil te staan bij deze drie elementen. Laat medewerkers reflecteren op hun houding ten opzichte van het nemen van regie, onderzoek hoe groepsdynamiek van invloed is op gedrag, en versterk het geloof dat zij in staat zijn om verantwoordelijkheid te dragen. Eigenaarschap begint in het hoofd, maar krijgt pas kracht als het in beweging komt.

Eigenaarschap ontwikkelen binnen een team

Een cultuur van eigenaarschap ontstaat niet vanzelf. Het vraagt om bewuste keuzes in hoe je teams aanstuurt, ruimte geeft én inspireert. Eigenaarschap begint bij het besef dat mensen pas verantwoordelijkheid nemen als ze die ook daadwerkelijk krijgen. Als teamleider of organisatie geef jij richting, maar het zijn de teamleden die in beweging moeten komen. Vanuit vertrouwen, duidelijkheid en eigen motivatie.

Om eigenaarschap te ontwikkelen binnen een team, is het belangrijk om een aantal voorwaarden te creëren:

1. Zorg voor heldere doelen en kaders: Mensen kunnen pas verantwoordelijkheid nemen als duidelijk is wáárvoor. Formuleer samen met je team een concreet veranderdoel. bijvoorbeeld snellere besluitvorming of meer klantgerichtheid. Helderheid over wat ieders rol daarin is, is daarbij van belang. Geef voldoende ruimte om daarin eigen keuzes te maken, maar zorg ook voor duidelijke grenzen rondom prioriteiten en de tijdsbesteding. Eigenaarschap zonder richting leidt al snel tot ruis of overbelasting.
2. Creëer een cultuur van vertrouwen en veiligheid: Mensen nemen pas initiatief als ze weten dat ze mogen leren en proberen. Laat fouten toe, deel successen én uitdagingen, en stimuleer open feedback. Dit vraagt om een leiderschapsstijl die niet oplegt, maar uitnodigt. Spreek mensen aan op hun waarden en talenten en daag hen uit om die in te zetten.
3. Biedt ondersteuning en ontwikkelmogelijkheden: Eigenaarschap tonen betekent onder andere jezelf blijven ontwikkelen. Help teamleden door middel van coaching, intervisie, of specifieke trainingen gericht op bijvoorbeeld lef tonen, ondernemerschap, of presentatievaardigheden. Deel kennis, vier kleine successen, en faciliteer leerprocessen waarin mensen experimenteren, reflecteren en ontwikkelen.
4. Geef ruimte aan autonomie en zelforganisatie: Overweeg om te werken met projectteams waarin mensen zich vanuit hun eigen expertise inschrijven op thema’s die bij hen passen. Dat maakt eigenaarschap natuurlijker: je voelt je verantwoordelijk voor iets wat aansluit bij je kracht. Zorg wel voor duidelijke afstemming rondom rollen, zodat iedereen weet wie waar eigenaar van is.
5. Stimuleer leren in de flow van het werk: Gedragsverandering en eigenaarschap ontwikkelen kost tijd. Combineer formele leermomenten met informele leersituaties, zoals buddy-opdrachten, gezamenlijke reflectie of coaching on the job. Zo wordt eigenaarschap geen los initiatief, maar een gewoonte binnen je team.

Zelf meer eigenaarschap tonen

Eigenaarschap begint bij jezelf. Het gaat over verantwoordelijkheid nemen voor je werk, je keuzes en je ontwikkeling. Ook als het spannend is of niet vanzelf gaat. Door bewust te werken aan je mindset én bijbehorende vaardigheden, kun je eigenaarschap zichtbaar maken in gedrag.

Wees proactief. Neem initiatief voordat het gevraagd wordt.

Proactief gedrag is een belangrijke sleutel tot eigenaarschap. Je wacht niet tot iemand je iets opdraagt, maar ziet zelf wat nodig is en handelt daarnaar. Zo versterk je deze vaardigheid:

• Stel jezelf dagelijks de vraag: Wat kan ik vandaag doen om bij te dragen aan het geheel?
• Zie je iets dat beter kan? Breng het in. Begin klein, bijvoorbeeld met een voorstel of een verbeteridee.
• Houd een lijst bij van situaties waarin jij het initiatief hebt genomen — zo maak je je groei zichtbaar.

Neem verantwoordelijkheid. Ook als het lastig wordt.

Eigenaarschap tonen betekent dat je achter je acties staat, ook als het fout loopt. Je wijst niet naar anderen, maar onderzoekt wat jij kunt doen om het beter te maken. Zo oefen je hierin:

• Reflecteer wekelijks: Wat ging goed? Waar had ik anders kunnen handelen?
• Kom met een oplossing als iets misgaat, in plaats van alleen het probleem te benoemen.
• Houd je aan afspraken, met jezelf én met anderen. Dat bouwt vertrouwen op.

Communiceer open en eerlijk. Eigenaarschap vraagt dialoog.

Eigenaarschap leeft in de interactie met anderen. Door duidelijk te zijn over wat je denkt, voelt en nodig hebt, maak je ruimte voor samenwerking en wederzijds vertrouwen. Tips voor open en effectief communiceren:

• Spreek je uit op een respectvolle manier als iets schuurt of als je kansen ziet.
• Vraag actief om feedback en zie het als een uitnodiging om te groeien.
• Benoem wat voor jou belangrijk is in je werk. Dat geeft richting en houvast.

Maak bewuste keuzes. Durf richting te geven

Eigenaarschap betekent ook: weten waar je voor staat en daar keuzes in maken. Dat vraagt om zelfinzicht én de moed om nee te zeggen als iets niet past. Zo ontwikkel je deze mindset:

• Stel jezelf de vraag: Wat wil ik bijdragen, en wat hoort daar wel of niet bij?
• Zeg bewust ‘ja’ tegen dingen die bij jouw rol en waarden passen en durf andersom ook grenzen te stellen.
• Plan regelmatig een moment van reflectie: Welke keuze heeft me dichter bij mijn doel gebracht?

Neem eigenaarschap over jouw ontwikkeling en die van je team

Eigenaarschap begint bij jou, maar reikt verder dan jezelf. Als professional of leidinggevende heb je dagelijks invloed op hoe jij én je team groeien. Door eigenaarschap te nemen over je eigen ontwikkeling én anderen daarin te stimuleren, geef je richting aan een cultuur van verantwoordelijkheid, vertrouwen en beweging.

Dit betekent: blijven reflecteren, keuzes maken die in lijn liggen met je waarden en actief investeren in leren. Maar ook: het goede voorbeeld geven. Anderen uitdagen om eigenaarschap te tonen. En vooral ook samen leren van wat wel én niet werkt. Juist in teams waarin iedereen verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen rol én bijdraagt aan het gezamenlijke doel, ontstaat veerkracht, samenwerking en duurzame groei.

Gelukkig is eigenaarschap geen vast gegeven. Je kunt het versterken, oefenen en ontwikkelen. In onze training Strategisch Adviseren ontwikkel je jouw vermogen om eigenaarschap te tonen binnen complexe adviesrelaties. Je leert hoe je vanuit je eigen waarden en drijfveren impact maakt en draagvlak creëert op strategisch niveau. Door te reflecteren op je persoonlijke en professionele rol, versterk je je positie als adviseur en neem je verantwoordelijkheid voor je bijdrage aan organisatieverandering. De training biedt handvatten om met eigenaarschap te navigeren in dynamische omgevingen en effectief te adviseren over leiderschap, systemen en strategische vraagstukken.​

​Een andere training om aan eigenaarschap te werken, is de training Teamleiderschap. Tijdens deze training leer je hoe je eigenaarschap stimuleert binnen je team. Je ontwikkelt vaardigheden om groepsdynamiek effectief te begeleiden, duidelijke kaders te stellen en ruimte te geven voor autonomie. Door je eigen leiderschapsstijl onder de loep te nemen en deze af te stemmen op de behoeften van je team, vergroot je het zelforganiserend vermogen van je teamleden en bevorder je gezamenlijke verantwoordelijkheid voor resultaten.​