In 2007 kwam AVR, het voormalige afvalverwerkingsonderdeel van de gemeente Rotterdam, in handen van Van Gansewinkel, dat het bedrijf in 2013 op zijn beurt verkocht aan het Hongkongse Cheung Kong Infrastructure, onderdeel van het imperium van miljardair Li Ka-shing. Zo kwam AVR zelfstandig (onder Chinese paraplu) de Nederlandse markt op als afvalverwerker annex energieproducent. Een gedeeltelijk nieuw managementteam moest na de verkoop worden opgetuigd om het bedrijf te gaan leiden, en de ervaren manager Frauke Wessel, die in het verleden zowel inkoop- als IT-afdelingen had aangestuurd, werd door AVR binnengehaald om beide functies voor haar rekening te nemen.
Van baan ruilen
‘Maar het was voor mij intussen wel enige tijd geleden geweest dat ik een inkoopfunctie had gehad’, zegt Wessel. Toen ze vorig jaar hoorde van het idee van de banenruil, zag ze dat als mogelijke ‘opfriscursus’. In de eerste maanden van dit jaar bracht ze 3 dagen door op de inkoopafdeling van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), in een banenruil met Hans Bax, de manager van die afdeling.
Profit versus non-profit
‘Ik werd getriggerd door het idee van de ruil’, zegt Hans Bax. ‘Ik werd nieuwsgierig: hoe wordt mijn vak in een totaal andere omgeving uitgeoefend? Doe ik nieuwe ideeën op? Inmiddels zit ik 14 jaar bij het UMCG. Is mijn kennis up to date? Ik vroeg me af of het er in een profit-organisatie misschien heel anders aan toe zou gaan dan in een ziekenhuis.’ Bax leidt de afdeling van Groningens grootste ziekenhuis die de inkoop regelt van de CT-scanners, medicijnen en voeding tot de pennen en potloden.
Collega’s ontmoeten
Tijdens de voorbespreking kwamen Wessel en Bax al snel tot de conclusie dat een volledige banenruil, zelfs al was het maar voor 3 dagen, geen haalbare kaart was. Je stapt niet eenvoudig in de auto, rijdt naar iemand anders’ werkplek, en gaat zijn of haar werk doen. ‘Je zou beoordelingsgesprekken met de inkopers en contractbesprekingen met leveranciers moeten doen, maar dat gaat natuurlijk niet’, zegt Bax. In plaats daarvan liepen Wessel en Bax 2 dagen met elkaar in het dagelijks werk mee. Eén dag liepen ze ‘los’ in elkaars organisatie rond, waarbij ze voor elkaar een programma hadden samengesteld van ontmoetingen met verschillende collega’s.
Grote verschillen met paralellen
De winst, aldus Wessel, ligt zowel op het gebied van de vakinhoud als het leiderschap. In de (vergeleken met het UMCG, 12.000 medewerkers) kleine organisatie van AVR (ruim 400), is plaats voor slechts een bescheiden inkoopafdeling. ‘Er zijn voor mij minder collega’s om mee te sparren’, zegt Wessel. ‘Ik word geacht elke truc te kennen en elke trend uit mijn mouw te schudden.’ Het was goed om zichzelf, zoals ze zegt, ‘im frage’ te stellen. Ze voelt zich in de eerste plaats gesterkt door wat ze meemaakte. ‘Het is prettig om te zien dat wat we doen nog zo verkeerd niet is. De verschillen tussen een academisch ziekenhuis en een afvalverwerkingsbedrijf zijn groot, maar bij processen zoals de inkoop bestaan veel parallellen.’
Direct goede feedback
Daarnaast waren er ook veelbelovende leerpuntjes. Wessel: ‘Hans heeft bij het UMCG een initiatief opgezet om bepaalde producten rechtstreeks in China in te kopen. Dat heeft me aan het denken gezet, misschien is de drempel daarvoor minder hoog dan je soms ervaart. Hij heeft ook recent een project afgerond met best value procurement. We hebben dat nu bij ons ook op de MT-agenda gezet.’ Best value procurement is een inkoopmethodiek waarbij vooral gelet wordt op de toegevoegde waarde van het aanbod. Wessel: ‘Het voordeel van banenruil is dat je jezelf snel openstelt. Het is beter dan een adviesbureau binnenhalen: dan geef je jezelf niet zo snel bloot. Het vertrouwen van de onderlinge relatie bij een banenruil maakt dat je direct goede feedback krijgt.’
Scherper op inkoop sturen
Ook Hans Bax werd door de ruil in de eerste plaats gesterkt in het idee dat hij met zijn werk op de goede weg zit. ‘Het was een feest van herkenning’, zegt hij. Toch kwamen er ook learnings uit. ‘De rapportages worden bij AVR bijvoorbeeld scherper gedaan dan bij ons’, zegt hij. ‘Daar wil ik verder naar kijken. Bij een commercieel bedrijf zoals AVR heerst op dat gebied nu eenmaal een andere dynamiek dan in een ziekenhuis.’ In een commerciële organisatie speelt het geld vaak een centrale rol, zodat er bij de inkoop ook scherper op de efficiëntie wordt gestuurd. Bax: ‘Bij ons werken er artsen en verpleegkundigen die zich in de eerste plaats met de patiënt bezighouden, niet met de efficiëntie. Maar bij AVR ligt de fabriek stil als er te weinig is ingekocht. Als er te veel is ingekocht kan het bedrijf verlies maken. Er wordt daar anders mee omgegaan.’
Kort of lang ruilen
Volgens Max Boodie, oprichter van Banenruil.nl, bestaan er veel verschillende mogelijkheden voor de banenruil. Naast de korte, tijdelijke ruil zoals van Frauke Wessel en Hans Bax worden er via zijn website ook permanente ruils gedaan, zoals bijvoorbeeld van twee leraren met allebei lange woon/werk-reistijden. Door elkaars baan over te nemen hebben ze nu een baan dichter bij huis. Ook nemen organisaties soms een abonnement bij Banenruil.nl om werknemers die vast lijken te zitten in hun huidige functie, aan een andere te laten ‘ruiken’.
Uit de comfortzone
‘Iedere keer als mensen ruilen komen er mooie dingen uit’, zegt Boodie. Tijd op een andere dan je eigen werkplek doorbrengen geeft niet alleen nieuwe inzichten, het versterkt bovendien vaak het vertrouwen in de eigen capaciteiten. Bij een organisatie die medewerkers 3-4 maanden in een andere functie liet rondlopen, aldus Boodie, was een half jaar later 65 procent naar een andere werkplek in of buiten de organisatie gegaan. Boodie: ‘Je haalt mensen uit hun comfortzone. Maar met de bescherming van de terugkeer naar de oude functie. Dat maakt het een nuttig middel.’
Bron: mt.nl. Dit artikel is onderdeel van het dossier Nieuw Leiderschap op MT.nl. Dit dossier is van de Baak.