Je herkent vast het gevoel van onzekerheid en onrust wanneer je met grote veranderingen te maken krijgt. Dit kan een uitdaging zijn die je zelf bent aangegaan. Denk aan een andere functie binnen de organisatie of de start van een nieuw project. Maar ook een verandering waar je niet zelf voor hebt gekozen, zoals de implementatie van een nieuw systeem, een andere manier van werken of nog heftiger: een overname of reorganisatie. Veranderingen en nieuwe situaties leveren onzekerheid en – daarmee ook stress - op. Lees hieronder vier tips om constructief om te gaan met de stress van onzekerheid.
Veranderingen – met name veranderingen waar jij niet zelf voor kiest – voelen vaak als situaties waar je geen controle op hebt. Hierdoor krijg je de neiging om te gaan piekeren over alle mogelijke scenario’s. Gevoelens en problemen worden uitvergroot. In zo’n onzekere situatie schiet je vaak in automatische patronen die je een gevoel van veiligheid geven. Je gaat beter je best doen, structureren, zorgen dat je gezien wordt en controleren. Maar meestal is dit vermijdingsgedrag. Je ontwijkt de gevoelens van onmacht, verdriet en boosheid. Je bent even niet in staat om logisch na te denken wat het beste is om te doen. Erger nog, door je gedrag hou je de situatie van stress en onzekerheid zelf in stand. Hoe kun je een onzekere situatie met meer gemoedsrust en helderheid van geest aan?
1. Monitor hoe het met je gaat
Wanneer er sprake is van onzekerheid ben je voornamelijk met je hoofd bezig om oplossingen te bedenken voor de situatie. Daarom is het belangrijk om je gevoel niet te vergeten.
Neem de tijd om jezelf het volgende af te vragen: hoe gaat het met mij? Neem zeker een minuut om de sensaties in je lichaam en je emoties te voelen zonder hier meteen over te oordelen. Benoem wat je ervaart met de intentie dat het er ook gewoon mag zijn.
En vraag daarna jezelf: waar heb ik nu behoefte aan? Ga hierbij op je gevoel af en bedenk het niet met je hoofd. Voer daarna datgene waar je behoefte aan hebt – mits het realistisch idee is – ook uit. Zes weken op vakantie naar een tropisch eiland is geen optie. Het kan even een frisse neus halen zijn, even bellen met een collega of vriend, mediteren of een korte powernap. Ga daarna weer door met waar je mee bezig was met een gevoel van compassie voor jezelf. Wees lief voor jezelf. Dat ontspant en dat merken anderen aan je gedrag.
2. Benoem je waarden, purpose en doelen om samenhang te creëren tussen alles wat je doet
Een onzekere situatie kan je zo ‘uit het lood’ slaan dat je niet meer goed weet waarom je de dingen doet, die je doet. Je kunt jezelf weer een positief gevoel geven door even de tijd te nemen om je waarden, purpose en bijbehorende doelen te omschrijven.
Dat kun je doen in paar stappen. Begin met het opschrijven van de dingen waar je het meeste plezier in hebt. Maak een lijst (liefst 30 of meer) van wat je als kind het liefste deed, als jongvolwassene en nu. Markeer op die lijst de dingen die je een goed gevoel geven en vertaal dit naar een bezigheid die je wilt doen. Samen met je vader en zusje een poppenhuis bouwen kan bijvoorbeeld vertaald worden naar creatief teamwerk. Knikkeren met de buurtkinderen kan op de behoefte van wedstrijden en scoren duiden. Fietsen in je eentje in het park kan vertaald worden naar alleen weggaan om te bewegen. Dit levert je een concrete lijst op van dingen waar je werkelijk behoefte aan hebt in je leven en die je energie geven in werk en hobby.
De tweede stap is het benoemen van je waarden. Wat zijn jouw drie belangrijkste persoonlijke waarden op dit moment? Is dat bijvoorbeeld rechtvaardigheid, autonomie, vriendschap, creativiteit of vrijheid? Vind je dit moeilijk? Er zijn online meerdere teksten en overzichten hiervoor te vinden. Leg jouw drie waarden naast de taken en bezigheden die je nu doet en beslis hoe je die waarden een gezicht gaat geven binnen die taken. Er kunnen taken zijn die hier niet inpassen; misschien wil en kun je die taak laten vervallen of beslis je daar minder tijd en belang aan te hechten.
De volgende stap is je purpose of levensdoel benoemen. Neem de tijd en vraag je diep van binnen af: waarom ben ik op aarde? Het antwoord hoeft geen grote revolutie te zijn. Voel liever wat je plezier bezorgt en bijzonder aanspreekt. Iets wat zin geeft aan je bestaan. Het is best spannend om dit te doen. Je komt je emoties en kwetsbaarheid tegen, je moet ervoor diep in je hart kijken. Je levensdoel zou bijvoorbeeld te maken kunnen hebben met co-creatie, pionieren, zelfontplooiing of stabiliteit brengen.
De laatste stap is om alle taken en bezigheden langs de lat van je purpose te leggen en nevendoelen in haalbare stappen te formuleren. Tijdens deze stap kun je eventueel beslissen om sommige taken af te stoten of er minder tijd aan te besteden. Pin jezelf echter niet vast op een te strak levensdoel-programma met een starre ‘to do’ lijst. Blijf liever flexibel om te kunnen meebewegen met veranderingen in je omgeving of in de tijdsgeest.
3. Accepteer de situatie en focus op losse taken
Je kunt de onzekere situatie zelf niet veranderen, maar wel hoe je met de situatie omgaat. In onzekere tijden kun je tot bepaalde hoogte een planning maken voor de toekomst. Voor de rest moet je varen op wat er zich voordoet. Om niet helemaal verloren te raken met je gedachtes en om te voorkomen dat je wegzakt in uitzichtloosheid, is het handig om je aandacht te leren focussen op losse taken in een afgebakend tijdsbestek. Binnen zo’n tijdsbestek is het haalbaar om voor die taak flow te creëren. Zo maak je op je dag verschillende momenten waarbij een geluksgevoel ontstaat.
4. Neem eigenaarschap over je leven
Het is gemakkelijk en verleidelijk om te blijven steken in een slachtofferrol: ‘dit overkomt mij weer’. Ware levenskunst is eigenaarschap nemen over alles wat je overkomt en ‘in het moment’ te handelen. Dus niets uitstellen waardoor het gaat sudderen en groter en ingewikkelder wordt. Los meningsverschillen meteen op. Pak kansen meteen aan door een eerste stap te zetten. Laat jezelf zien en wees moedig.